پر و بالی استوار برای روش سخنوری شما
پر و بالی استوار برای روش سخنوری شما
آموزش به بزرگسالان و به‌ویژه آموزش‌های سازمانی، ویژگی‌ها و ظرایف خاصی دارد که در این مقاله کوتاه از فرشید مؤمنی به بررسی دقیق اصول و فنون بینظیر در آموزش تکمیلی و سازمانی می‌پردازیم.
چنانچه مدرس آموزش‌های سازمانی و آموزش برزگسالان هستید و یا تصمیم دارید به‌زودی در این عرصه فعالیت نمایید و از مزایای بی‌شمار آن بهره‌مند شوید. با رعایت دقیق اصول و توصیه‌های زیر که حاصل آموخته‌ها و تجربیات شخصی و عملی نگارنده این مجموعه می‌باشد؛ شما می‌توانید به یک مدرس حرفه‌ای تبدیل شده، فراگیران وفاداری برای خود ایجاد نموده و یاد و خاطره خود در اذهان فراگیرانتان جاودان کنید.
اصول آموزشی:
- ظاهرخوب
همواره ظاهري مناسب و آراسته و منظم داشته باشید و بهترین لباس‌های رسمی خود را در زمان ارائه و آموزش بپوشید.
- انگیزه داشتن
داشتن انگیزه، عشق و اشتیاق به امر تدریس اولین اصل و شرط اساسی برای ورود به حوزه تدریس و آموزش است.
انگیزه، انرژی و اشتیاق مدرس یک عامل انگیزه دهنده قوی و اساسی به فراگیران برای یادگیری است و فراگیران به خوبی وجود یا عدم وجود این انگیزه و اشتیاق و حتی میزان آن را از نوع نگاه، حرکات و نوع بیان شما در همان دقایق آغازین متوجه خواهند شد.
- یادداشت برداری
توصیه به فراگیران جهت یادداشت برداری از نکات مهم را فراموش نکنید. به یاد داشته باشید که یادداشت برداری حین کلاس توسط فراگیر باعث تثبیت بهتر آموخته‌ها در ذهن ایشان می‌گردد.
- طعمهگذاری برای مخاطب
در شروع کلاس خود برای مخاطب طعمهگذاری نمایید؛ یعنی بابیان آمارها، شواهد و نتایج تحقیقات و مطالعات و یا ارائه کلام بزرگان در خصوص موضوع مورد تدریس خود به صورت مفید و مختصر و حداقل در بیست درصد زمان اولین جلسه تدریس خود به مخاطب بگوئید چرا باید در این مدت به شما گوش بدهد و قرار است چه مزایایی برایش ایجاد شود و چه دانش و مهارتهای در او ارتقاء یابد. لازم است این مهم در ابتدای امر و قبل از شروع مباحث به‌طور حتم انجام شود که اصطلاحاً به آن «طعمه گذاری برای مخاطب» می‌گوییم.
- پست سازمانی بر سرکلاس هرگز
به عنوان مدرس و حتی به عنوان فراگیر اگر می‌خواهید کلاستان جذاب باشد و در آن عملاً یادگیری اتفاق بیافتد «پست و عنوان سازمانی» خود را پشت درب کلاس بگذارید و با پست سازمانی خود سر کلاس حاضر نشوید.
- پیام ویژه برای دانش آموزان
به عنوان یک مدرس حرفه‌ای به هنگام اجرا می‌باید با رفتار، شور و شوق حرکات و زبان بدن، تن صدا، اعتمادبه‌نفس و انگیزه بالای خود به فراگیران نشان دهید که پیام ویژه‌ای برای ایشان دارید.
- ترک تعصبات و نظرات شخصی
به عنوان یک مدرس هرگز با تعصبات و تفکرات قالبی خود سر کلاس نروید و آن‌ها را نیز بیرون کلاس بگذارید.
- سلاح اساتید
مدرس می‌باید برای موفقیت در تدریس و ارائه به دو سلاح مهم مجهز باشد که عبارتند از: سلاح دانش و مهارت و سلاح مهارتهای ارتباطی (دانش ارتباط موثر)
- شناخت استاد
بدون شناخت کافی از هدف یا اهداف سازمان برگزارکننده دوره از برگزاری دوره، شناخت کافی از فراگیران (گروه هدف) و سازمانی که می‌خواهید در آن تدریس نمایید برای آموزش حاضر نشوید.
- باور و اعتقاد به استاد
زمانی که مدرس به چیزی که می‌گوید و مطالبی که درس می‌دهد قلباً اعتقاد و باور داشته باشید نفوذ کلامش تا ده برابر بیشتر میشود و بالعکس شما هم از این پدیده خود را بی‌بهره نگذارید.
- خطوط قرمز برای اساتید
خطوط قرمز براي مدرس این است که از ورود به این مباحث جلوگیري و خودداري. این موارد عبارت‌اند از: مسائل ایدئولوژیک، سیاست، مسائل شخصی، جنسیتی و قومیتی.
به عنوان یک مدرس حرفه‌ای هرگز هیچ‌یک از فراگیران را انگشت‌نما نکنید، تنها اگر بخواهید او را تشویق کرده و ویژگی‌های مثبتش را در جمع بیان دارید که انجام این موارد بسیار توصیه می‌گردد.
- کنترل اعصاب
در جایگاه یک مدرس هرگز عصبانی نشده، از کوره در نروید و قابلیت هاي هوش هیجانی را در خود به طور دائم ارتقا دهیدبزرگسالان فراگیر را از کلاس اخراج نکنید. اخراج فراگیر بزرگسال از کلاس یک نشانه بارز از غیرحرفه‌ای بودن مدرس است.
- مشارکت فراگیران در کلاس
سعی کنید با بهره‌گیری از شیوه‌ها و فنون مختلف آموزش، حداقل پنجاه درصد زمان کلاس و آموزش خود را به مشارکت فراگیران اختصاص داده و از سخنرانی و ارائه یک‌سویه (مونولوگ) به‌شدت بپرهیزید و تا می‌توانید فرصت‌های کار تیمی و کارگروهی را در کلاس ایجاد نمایید.
- رفتار حرفه ای
مدرس حرفه‌ای تا می‌توانید شوخ‌طبع، مهربان، پرانرژي و متبسم باشید با بهره‌گیری از روش‌های گوناگون فضاي آموزشی را به محیطی پرنشاط تبدیل نمایید. شواهد و مدارك زیادي وجود دارد که حاکی از محو و نابود شدن یادگیري به عنوان هدف اصلی در آموزش در کلاس‌های خشک و بی‌نشاط می‌باشند.
- ارتباط چشمی
در تمام طول دوره آموزشی با تمامی فراگیران خود ارتباط چشمی مناسب برقرار نمایید (اصل فانوس دریایی). چشم‌ها مهم‌ترین ابزار انتقال انرژی‌های مثبت بین انسان‌ها هستند درواقع یک مدرس باانگیزه و پرانرژي با نگاه به فراگیران انرژي مثبت خود را در کلاس پخش کرده و با دیگران به اشتراك می‌گذارد.
- کلاس را از خواب و کم توجهی فراگیران دور کنید
به زبان بدن فراگیران خود توجه جدي نمایید و درصورتی‌که نشان‌های خستگی را در ایشان مشاهده نمودید روش آموزش خود را تغییر داده و از یخ‌شکن‌های کلاس استفاده نمایید، یعنی به‌عنوان‌مثال یک بازي هدفمند آموزشی را با مشارکت فراگیران ایجاد نموده، یا فیلم کوتاه (کلیپ) همراه با موزیک پخش نمایید.
صورت و صوت منعطف داشته باشید و از داشتن لحنی یکنواخت و تن صداي ثابت به شدت بپرهیزید، چرا که در غیر این صورت غالب فراگیران خود را ازدست‌داده و ایشان را به خوابی به آرام خواهید برد. به عنوان یک مدرس حرفه‌ای به‌شدت از نشستن هنگام ارائه پرهیز کنید و تنها در یک مکان یا به‌طور کامل پشت تریبون نایستید و سعی کنید حین ارائه در نقاط مختلف کلاس حرکت نمایید.
- طرح ارائه درس و ساده سازی مطالب
براي ارائه و آموزش خود برنامه و طرح درس داشته باشید و اهداف و سرفصل‌ها را در همان ابتدا با فراگیران مرور کرده و در میان بگذارید.
تا می‌توانید مطالب را ساده‌سازی نموده و با زبان ساده و مطابق با سطح دانش و معلومات فراگیر خود صحبت نمایید. فراموش نکنید که هدف از کلاس به رخ کشیدن اطلاعات مدرس نبوده و هدف ارتقاي دانش و نگرش و یا تغییر رفتار فراگیران و به عبارت خلاصه یادگیري مؤثر است.
- افزایش توانایی های استاد
به‌طور دائم از هر فرصتی براي افزایش آگاهی و دانش خود در حوزه‌های مورد تدریس تان استفاده نمایید. براي ارائه بخشی از آموزش‌های خود استفاده نمایید.
- نرم افزار های کمک آموزشی
حتماً از نرم‌افزار پاور پوینت یا نرم‌افزارهای مشابه برای ارائه بخشی از آموزش‌های خود استفاده نمایید. تا می‌توانید بیشتر از تصاویر و هر چه کمتر از متن در اسلایدها استفاده نمایید. هرگز متن سخنان خود و متن‌های طولانی را در اسلاید خود نگنجانده و هرگز در کلاس از روي آن نخوانید. فراموش نکنید یک تصویر مناسب و خوب ارزشی معادل 1000 کلمه دارد.
- متکبر نبودن
هرگز به عنوان مدرس منم نزنید و معلومات و اطلاعات خود را به رخ فراگیران نکشید و ایشان را بمباران اطلاعاتی نکنید. از تجربیات موجود در بین فراگیران استفاده نمایید تا شما هم از ایشان بیاموزید، اما هرگز این مسئله را در کلاس بیان نکنید براي مثال بیان این جمله که اینجانب می‌خواهم به شما درس پس بدهم و یا خود را شاگرد شما میدانم نشان از عدم اعتمادبه‌نفس و غیر حرفه‌ای بودن مدرس دارد. بهتر است در آموزش بزرگسالان به‌جای این‌گونه جملات بگوییم ما قصد داریم در این کلاس تجربیات خود را با یکدیگر به اشتراك بگذاریم.
- رازدار بودن استاد
فراموش نکنید به عنوان مدرس هیچ‌گاه نماینده سازمان یا مدیرعامل سازمانتان نشوید به‌ویژه زمانی که در کلاس شما از وضعیت و سیاست‌های جاري در سازمان انتقاد می‌گردد و ضمناً فراموش نکنید که به عنوان مدرس باید رازدار و محرم اسرار فراگیران باشید. در غیر این صورت فراگیران منتقد و ناراضی در برابر شما گارد گرفته، کلاس و شخص شما را با چالش مواجه می‌کنند.
- ارائه مثال کافی
تا می‌توانید براي هر مبحث و موضوع از مثال‌ها و بیان مورد کافي (Case Study) استفاده نمایید.
- جلسه معارفه
انجام جلسه معارفه (Induction session) در ابتداي هر دوره آموزشی یک ضرورت و یک الزام اساسی است و شایسته است در این معارفه مدرس ضمن آشناي با فراگیران خود از میزان دانش و تجربه‌های قبلی فراگیران در حوزه مورد تدریس اطلاع یابد.
- بیان خوب و زبان بدن
براي اثرگذاري بیشتر در طرح جلد و صفحات مختلف جزوات آموزشی خود از شعارهاي آموزشی و انگیزشی براي یادگیري بیشتر استفاده نمایید. براي داشتن بیانی جذاب و کلامی تأثیرگذار، در بیان خود فرازوفرودها، تأکید بر روي کلمات مهم، مکث‌های متعدد به‌موقع و هدفمند، انرژي و اشتیاق در صدا، وضوح و روانی کلام، جمله‌بندی صحیح، سرعت مناسب و به‌کارگیری زبان بدن، استفاده از دست، عضلات صورت، چشم‌ها و سرو گردن متناسب با سخن را فراموش نکرده و به‌طورجدی آن‌ها را رعایت نمایید و در صورت لزوم در کلاس‌های فن بیان شرکت نمایید.
در پایان براي اجراي هرچه بهتر فنون بالا و آشنایی با جزئیات بیشتر به مدرسان آموزش بزرگسالان و آموزش‌های سازمانی اکیداً توصیه میشود در دوره‌های تخصصی آموزش‌دهندگان فنون و شیوه‌های تدریس و زبان بدن و ارتباط مؤثر و برنامه‌ریزی عصبی کلامی شرکت نمایند.
فرشید مؤمنی فراهانی
دیدگاهتان را بنویسید